HISTORIA POWSTANIA SPÓŁDZIELCZOŚCI ORAZ SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWYCH W POLSCE

1844 – Tkacze w Rochdale w Anglii powołują spółdzielnię pn. Rochdalskie Stowarzyszenie Sprawiedliwych Pionierów.
1851- Powstaje wzorcowe osiedle robotników w Londynie
1890- W Anglii wychodzi Ustawa o mieszkalnictwie klas pracujących, która daje początek podobnym aktom prawnym w innych krajach.
1898- Ebenezer Howard prezentuje pomysł miasta ogrodu, a Arturo Soria y Maty- miasta linearnego, w którym mowa jest o budowie osiedli dla wspólnot mieszkańców.

WIEK XIX – POLSKA

1890 – 27 marca w Poznaniu powstaje pierwsza polska spółdzielnia mieszkaniowa : Towarzystwo Pomoc, spółka budowlana z o.o. W Bydgoszczy powstaje spółdzielnia pn. Wohnung verein, późniejsza Bydgoska Spółdzielnia Mieszkaniowa, po roku 1919 spolszczona i nazywana Towarzystwem Mieszkaniowym. W Poznaniu powstaje Spółdzielnia Mieszkaniowa Polskich Wydawnictw Państwowych .
1893- Towarzystwo Budowli i Oszczędności dla Kolejowców w Poznaniu
1896- Próba założenia spółdzielni mieszkaniowej w Tarnopolu
1897- Próba założenia spółdzielni mieszkaniowej w Krakowie
1898- Spółdzielnia Mieszkaniowa Pracowników Państwowych i Samorządowych w Tczewie
1899- Spółdzielnia Mieszkaniowa Ogólnej Użyteczności w Poznaniu.

WIEK XX

Powstają :

1900- Spółdzielnia Budowlana Polskich Urzędników Państwowych w Poznaniu
1902- Spółdzielnia Mieszkaniowa Urzędników Kolei Państwowych w Gnieźnie
1903- Spółdzielnia Mieszkaniowa Urzędników Polskich w Lesznie, Urzędnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa w Chojnicach, Spółdzielnia Budowlana w Obornikach .
1904- Spółdzielnia Mieszkaniowa Urzędników w Rawiczu
1906- Urzędnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa i Budowlana w Ostrowcu Wielkopolskim
1907- Spółdzielnia Budowlana Mieszkań Urzędniczych w Kościanie
1908- Chorzowska Spółdzielnia Mieszkaniowa, najstarsza na Śląsku. Po niej spółdzielnia w Katowicach. W Krakowie powstaje Powszechne Towarzystwo Budowy Tanich Domów Mieszkalnych i Domów Robotniczych z inicjatywy dr Adolfa Grossa ( 1862-1932) , posła na sejm wiedeński, radnego miasta Krakowa, Spółdzielnia Ziemska w Szamotułach .
1909- Towarzystwo Budowy Mieszkań Urzędniczych w Starogardzie. Urzędnicze Stowarzyszenie Mieszkaniowe w Działdowie. W Warszawie powołano Delegację do spraw miast ogrodów, działającą przy Warszawskim Towarzystwie Higieny . Inicjatorem jest dr Władysław Dobrzyński ( 1855-1931 ), lekarz z Płocka .
1910- Z inicjatywy dr A.Grossa wydana zostaje ustawa o funduszu mieszkaniowym, dająca prawne podstawy do tworzenia spółdzielni mieszkaniowych w Galicji. Doktor W. Dobrzyński zakłada w Warszawie Towarzystwo Mieszkań Stałych i Przedmieść Ogrodów- spółkę z ograniczoną poręką.
1911- Spółdzielnia Mieszkaniowa Zgoda w Inowrocławiu. Polska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Zbaszyniu.
1912- Stowarzyszenie Urzędnicze dla Budowy Domów i Mieszkań w Toruniu.
1913-Towarzystwo Budowlane Urzędniczek Pocztowych w Krakowie. Towarzystwo Własnych Mieszkań Nasz Dach w Łodzi.
1914- Urzędnicza Spółka Mieszkaniowo-Budowlana w Olsztynie .
1915- Stowarzyszenie dla Obrony Lokatorów Lokator w Łodzi ; w 1930 r. przekształcone w spółdzielnię mieszkaniową.

PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ

1918- Luty, w Lublinie zjazd przedstawicieli spółdzielczości ze wszystkich trzech zaborów
1919- 1 sierpnia- w Warszawie powstaje Związek Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych
1920- ( 20.10) – Ustawa o spółdzielczości, wprowadzająca m.in. akty normatywne regulujące zasady budownictwa spółdzielczego. Na mocy tej Ustawy powołano Państwową Radę Spółdzielczą, do której wchodzi 2/3 przedstawicieli związków rewizyjnych, 1/3 z różnych ministerstw.
1921-Zostaje założona Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa, zarejestrowana w styczniu 1922.
1922- 10 lipca powstaje Związek Spółdzielni Budowlanych. 26 września wychodzi Ustawa o rozbudowie miast i utworzeniu Państwowego Funduszu Budowlanego .
1925- Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa rozpoczyna budowę pierwszego osiedla na Żoliborzu .
1927- W osiedlu WSM na Żoliborzu powstaje stowarzyszenie mieszkańców Szklane Domy .
1929- 15 stycznia WSM rejestruje Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane-spółdzielnię osób prawnych- jako centralę gospodarczą dla budownictwa domów spółdzielczych i związkowych. WSM zakłada też własną pracownię architektoniczną. Powstaje Polskie Towarzystwo Reformy Mieszkaniowej .
1931-W czerwcu Zjazd Organizacyjny powołuje Związek Rewizyjny Spółdzielni Mieszkaniowych i Budowlano-Mieszkaniowych w Polsce .
1934- 23 lutego Ustawa nowelizująca zapisy Ustawy z 1920 r. i rozszerzająca uprawnienia Państwowej Rady Spółdzielczej. Otrzymuje ona prawo opiniowania wniosków o celowości zakładania spółdzielni .
1937- I Ogólnopolski Kongres Mieszkaniowy .
1941- 4 grudnia Niemcy likwidują Związek Spółdzielni i Zrzeszeń Pracowniczych.

PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

1945- Przy Związku Rewizyjnym Spółdzielni RO powstaje Dział Spółdzielni Mieszkaniowych.
1946- Powołanie (marzec) Spółdzielni Administracyjno-Mieszkaniowych (SAM). Ich statut opracował Związek Rewizyjny Spółdzielni RP.
1948- Sejm zatwierdza dekret o powołaniu Zakładu Osiedli Robotniczych ( 17.06). Powołanie Centrali Spółdzielni Mieszkaniowych (CM) z równoczesna likwidacją Działu Spółdzielni Mieszkaniowych przy Związku Rewizyjnym Spółdzielni RP.
1951- Domy spółdzielcze zostają objęte publiczną gospodarką lokalami ( ustawa z 26.02).
1952- Budownictwo spółdzielcze zostaje ponownie włączone do narodowego planu gospodarczego.
1956- 28-29 grudnia Krajowy Zjazd Delegatów Spółdzielni Mieszkaniowych. Powołanie Związku Spółdzielni Mieszkaniowych- w roku 1961 przekształconego w Centralny Związek Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego.
1957- 15 marca wychodzi Uchwała nr 81 Rady Ministrów o pomocy państwa dla budownictwa mieszkaniowego ze środków własnych ludności .
1966- Zaczyna wzrastać średnia powierzchnia mieszkań.
1967- 21-23 października- V Krajowy Zjazd Delegatów Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego uchwala program rozwoju spółdzielczości na lata 1968-72, uwzględniając szczególnie poprawę wartości użytkowej mieszkań.
1968- Rozpoczyna się wyposażanie mieszkań w dodatkowe urządzenia, min. w typowe meble wbudowane
1970- Wprowadzono możliwość przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo ( prawo ograniczone ) .
1990- Ustawa o zmianach w organizacji spółdzielczości w Polsce likwiduje stare struktury organizacyjne, ogranicza jednak tworzenie związków.
1991-92- Powstają pierwsze związki i organizacje spółdzielcze na zasadzie dobrowolnej przynależności .